Αν μεταφορικά «τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής μας», τότε κυριολεκτικά το στόμα αποτελεί τον καθρέφτη της συνολικής μας υγείας. Κι αυτό, διότι η εικόνα του στόματός μας μπορεί να φανερώσει την ύπαρξη ανισορροπίας στον οργανισμό μας ή, ακόμα, και ασθενειών.
του Δρ. Γιώργου Κοντακιώτη
Πολλές είναι οι ασθένειες που μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα στο στόμα, ακόμη και αν βρίσκονται σε πολύ αρχικά στάδια. Ο οδοντίατρος, σαν άλλος… ντέτεκτιβ, θα πρέπει βάσει της γνώσης και της εμπειρίας του να τα αξιολογήσει, για να ενημερώσει ανάλογα τον ασθενή, ώστε να προβεί στις απαραίτητες εξετάσεις που θα αποκαλύψουν μια ενδεχόμενη υποκείμενη ασθένεια.
Αναλύοντας, λοιπόν, τα συμπτώματα στο στόμα, μπορεί να οδηγηθούμε σε πιθανές μη υγιεινές ή μη ισορροπημένες καταστάσεις του οργανισμού μας.
Μυκητίαση: «Καμπανάκι» για πολλές παθογένειες
Μία συχνή παθογένεια του στόματος είναι και η μυκητίαση (ή, αλλιώς, καντιντίαση). Κατά κανόνα, η ανάπτυξη μυκητίασης στο στόμα προϋποθέτει την ύπαρξη άλλης υποκείμενης κατάστασης ή νοσήματος, το οποίο συμβάλλει στην ανάπτυξη της μυκητιασικής λοίμωξης.
Στην ανάπτυξη μυκητιάσεων στο στόμα συμβάλλουν διάφοροι τοπικοί και γενικοί παράγοντες:
● Τοπικοί παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη μυκητίασης στο στόμα είναι η ξηροστομία, η λήψη αντιβιοτικών, η χρήση κορτικοστεροειδών τοπικά, το κάπνισμα κ.λπ.
Φάρμακα, όπως ηρεμιστικά, αντικαταθλιπτικά και αντι-υπερτασικά, τα οποία προκαλούν ξηροστομία, μπορεί επίσης να συμβάλουν στην ανάπτυξη της μυκητίασης.
Επιπλέον, σε άτομα που είτε φορούν μη καθαρές οδοντοστοιχίες, είτε οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν καλά και προκαλούν κατακράτηση τροφής, εμφανίζεται μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης μυκητιασικής λοίμωξης.
● Στους γενικούς παράγοντες περιλαμβάνονται η προχωρημένη ηλικία, η εγκυμοσύνη, ο μη ελεγχόμενος σακχαρώδης διαβήτης, ενδοκρινικές διαταραχές, αναιμίες, τα κακοήθη αιματολογικά νοσήματα, καταστάσεις ανοσοανεπάρκειας και ανοσοκαταστολής, η HIV λοίμωξη/AIDS, η συστηματική χορήγηση κορτικοστεροειδών και άλλων ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων για την αντιμετώπιση ποικίλων γενικών νοσημάτων κ.λπ.
Η μυκητίαση μπορεί να εμφανιστεί με ερυθρότητα, κυρίως στην υπερώα και τη γλώσσα, η οποία φαίνεται λεία και έντονα ερυθρή, με πόνο.
Όσον αφορά τα συμπτώματα που συνοδεύουν τη μυκητίαση, αυτά μπορεί να είναι πόνος, καυσαλγία, δυσκαταποσία, αλλοιωμένη γεύση, αλλά και ξηροστομία. Γενικά, τα συμπτώματα εξαρτώνται από τη μορφή και τη βαρύτητα της μυκητίασης. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μην εμφανίσει καθόλου συμπτώματα και να αποτελεί τυχαίο εύρημα κατά την οδοντιατρική εξέταση.
Ιδιαίτερα σε ασθενείς με AIDS, η μυκητίαση αποτελεί έναν από τους πλέον σημαντικούς πρώιμους διαγνωστικούς κλινικούς δείκτες.
Η συγχειλίτιδα στις γωνίες του στόματος αποτελεί μία ακόμη μορφή μυκητίασης.
Νόσος Αδαμαντιάδη-Behçet
Η νόσος Αδαμαντιάδη-Behçet είναι μια μακροχρόνια φλεγμονώδης νόσος άγνωστης αιτιολογίας, η οποία επηρεάζει κυρίως τα αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν το αίμα. Είναι δύσκολη στη διάγνωση για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων και η εξαφάνιση και επανεμφάνιση των συμπτωμάτων, η ομοιότητά της με άλλες ασθένειες και η έλλειψη διαγνωστικής εξέτασης για τη συγκεκριμένη νόσο. Κύριο κριτήριο της διάγνωσης είναι η εμφάνιση πληγών στο στόμα τουλάχιστον 3 φορές, σε διάστημα 12 μηνών. Τα πιο κοινά συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν πληγές στο στόμα, στα γεννητικά όργανα, στο δέρμα, και πρήξιμο στα μάτια.
Νόσος του Crohn
Πρόκειται για έναν τύπο φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, η οποία μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα, από το στόμα ως τον πρωκτό. Η έγκαιρη διάγνωσή της μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή σοβαρών επιπλοκών, επιτρέποντας την έναρξη της θεραπείας προτού η νόσος εξελιχθεί. Ορισμένα από τα ανησυχητικά συμπτώματα της νόσου του Crohn αποτελούν και έλκη που μπορούν να εμφανιστούν οπουδήποτε στο στόμα.
Λοιμώδης μονοπυρήνωση
Η λοιμώδης μονοπυρήνωση αναφέρεται σε μία ομάδα συμπτωμάτων που προκαλούνται συνήθως από τον ιό Epstein-Barr. Τυπικά συμβαίνει σε εφήβους, αλλά μπορεί κανείς να προσβληθεί από αυτή σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο ιός μεταδίδεται μέσω του σάλιου, γι’ αυτό και αναφέρεται συχνά ως «η ασθένεια του φιλιού» (kissing disease). Στα χαρακτηριστικά της συμπτώματα περιλαμβάνεται και ένα εξάνθημα που αποτελείται από επίπεδες ροζ ή μωβ κηλίδες στο στόμα ή στο δέρμα.
Νόσος χεριών, ποδιών και στόματος
H συγκεκριμένη ασθένεια χαρακτηρίζεται από πληγές ή φουσκάλες στο στόμα και εξανθήματα στα χέρια και τα πόδια. Προκαλείται από ιούς της οικογένειας των εντεροϊών και, κυρίως, από τους ιούς Κοξάκι. Ο γιατρός συνήθως διαγιγνώσκει τη νόσο χεριών, ποδιών και στόματος μέσω μιας τυπικής κλινικής εξέτασης, η οποία θα συμπεριλάβει φυσικά και το στόμα, για εύρεση ενδεχόμενων φουσκαλών και εξανθημάτων.
Ανεπάρκεια βιταμίνης Β
Εξανθήματα και σημάδια γύρω από την περιοχή του στόματος, τα οποία συνοδεύονται από γωνιακή συγχειλίτιδα, παρατηρούνται και σε άτομα με ανεπάρκεια βιταμίνης Β, είτε λόγω ελλιπούς διατροφής, είτε λόγω προχωρημένης ηλικίας ή ύπαρξης εγκυμοσύνης, που απαιτούν μεγάλες ποσότητες ορισμένων τύπων βιταμίνης B.
Καταστάσεις, όπως η νόσος του Crohn, ο HIV και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, μπορούν να οδηγήσουν σε μειωμένη απορρόφηση βιταμίνης Β, οδηγώντας στην εμφάνιση συμπτωμάτων στο στόμα.
Επώδυνη ή λεία γλώσσα, σκάσιμο στη γωνία του στόματος και ουλίτιδα συνήθως συνοδεύουν καταστάσεις, όπως:
– Σιδηροπενική αναιμία
– Εγκυμοσύνη
– Διαβήτη
– Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
Κακοήθεια στο στόμα
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο καρκίνος αποτελεί την πιο επικίνδυνη από τις περίπου 1.000 ασθένειες που εμφανίζονται στο στόμα.
Πληγές στο στόμα που επιμένουν πέραν των δύο εβδομάδων και δεν κλείνουν, είναι ύποπτες. Εάν παρουσιάζουν κάποια σκληρία ή αιμορραγία, χρήζουν οπωσδήποτε περαιτέρω διερεύνησης.
Άλλα τέτοια συμπτώματα που θα πρέπει να μας ανησυχήσουν είναι:
– Δυσκινησία στη γλώσσα ή στην κάτω γνάθο
– Μούδιασμα της γλώσσας
– Δυσκαταποσία (δυσκολία στη μάσηση)
– Πόνος στο φάρυγγα
– Λευκοπλακία (λευκά σημάδια στα ούλα, στην παρειά ή στο βλεννογόνο του στόματος)
– Ερυθροπλακία (κόκκινα σημάδια στο στόμα)
– Πόνος στη γλώσσα
Ευτυχώς, η στοματική κοιλότητα αποτελεί ένα τμήμα του ανθρώπινου οργανισμού, στο οποίο καθένας μας καθημερινά μπορεί να έχει οπτική πρόσβαση, να προβαίνει σε αυτοεξέταση και να παρατηρεί την οποιαδήποτε αλλαγή.
Πέρα, όμως, από την εντόπιση των συμπτωμάτων στο στόμα (και την ενδεχόμενη θεραπεία τους), είναι εξαιρετικά σημαντικό τα συμπτώματα αυτά να διερευνηθούν, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί έγκαιρα μία τυχόν υποκείμενη ασθένεια που υποκρύπτεται ή ο προδιαθεσικός παράγοντας που έχει συμβάλει στην ανάπτυξή τους.