Ο βλεννογόνος του στόματος, ο οποίος καλύπτει το εσωτερικό της στοματικής κοιλότητας, το δέρμα και η αναπνευστική οδός καθιστούν την πρώτη γραμμή άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού, αντιστεκόμενα καθημερινά στην είσοδο μικροβίων και άλλων πολυάριθμων βλαβερών παραγόντων. Με αυτόν τον τρόπο, βοηθούν τον οργανισμό να μη νοσήσει. Γι’ αυτό και η υγιεινή του στόματος καθίσταται κρίσιμης σημασίας.
του Δρ. Γιώργου Κοντακιώτη
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά το στόμα, κύριο μέλημα για τον καθένα μας πρέπει να είναι η καθημερινή στοματική υγιεινή. Εάν αυτή παραμεληθεί, τότε η φυσιολογική δομή του βλεννογόνου του στόματος θα διαταραχτεί και η άμυνά του θα αποδυναμωθεί. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει σε κακοσμία, τερηδόνα, εμφάνιση ουλίτιδας, περιοδοντίτιδας και φλεγμονών, οι οποίες εκδηλώνονται με ποικίλα συμπτώματα.
Υπάρχουν μελέτες, οι οποίες συνδέουν την έλλειψη στοματικής υγείας –και πιο συγκεκριμένα της περιοδοντίτιδας– με γενικές νόσους, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, σακχαρώδη διαβήτη, ενδοκαρδίτιδα, πρόωρο τοκετό, ελλιποβαρή νεογνά, νόσο Alzheimer και άνοια.
Η αλληλοσύνδεση αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι βακτήρια μεταφέρονται από το ένα μέρος του σώματος σε κάποιο άλλο, μέσω της ροής του αίματος. Στην περίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη, κάμπτεται και η αντίσταση του οργανισμού, με αποτέλεσμα η στοματική κοιλότητα να είναι πιο ευάλωτη σε ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα, τραυματισμούς κ.λπ. Άλλα προβλήματα που μπορεί να συνδέονται με την κακή στοματική υγιεινή είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα και είδη καρκίνου του στόματος και του φάρυγγα.
Ο ρόλος του σάλιου
Το σάλιο στο στόμα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην παρεμπόδιση εισόδου μικροοργανισμών στον οργανισμό. Κι αυτό, διότι συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας της στοματικής κοιλότητας, καθώς δρα ως προστατευτικός παράγοντας κατά της τερηδόνας, της περιοδοντίτιδας, των λοιμώξεων του βλεννογόνου του στόματος κ.λπ.
Επιπλέον, συμβάλλει στη διατήρηση της γενικής υγείας, διότι αποτελεί μέρος της άμυνας του οργανισμού κατά των μικροβίων, εξαιτίας διαφόρων παραγόντων που περιέχει (π.χ. αντισώματα, παράγοντας αδρανοποίησης του ιού του AIDS).
Η χρήσιμη λυσοζύμη
Η λυσοζύμη είναι ένα ένζυμο που υπάρχει στο σάλιο, καθώς και στα δάκρυα και στον ιδρώτα. Καταστρέφει το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων και, έτσι, συμβάλλει στην άμυνα του οργανισμού. Επιπλέον, ασκεί μικροβιοκτόνο δράση έναντι θετικών κατά Gram μικροοργανισμών, καθώς δρα κατά της πεπτιδογλυκάνης των μικροοργανισμών αυτών. Είναι, δε, αποτελεσματική έναντι S. Mutans.
Παράγοντες που επιβάλλουν τη στοματική υγιεινή
Η ξηροστομία που οφείλεται σε φάρμακα, ακτινοβολίες, η γεροντική ξηροστομία, τα αυτοάνοσα νοσήματα με εκδήλωση στο στόμα, όπως π.χ. σύνδρομο Sjόgren (ξηροστομία, ξηροφθαλμία), λειχήνας κ.λπ., προκαλούν ενόχληση, δυσφορία και ερεθισμούς του στοματικού βλεννογόνου. Το γεγονός αυτό τις καθιστά περιπτώσεις στις οποίες επιβάλλεται η σχολαστική υγιεινή του στόματος.
Υπάρχουν, επίσης, και κάποιοι μηχανικοί παράγοντες που δυσκολεύουν ή επιβαρύνουν τη στοματική υγιεινή, όπως οι ορθοδοντικοί μηχανισμοί, οι γέφυρες, μερικές οδοντοστοιχίες, νάρθηκες και ο συνωστισμός δοντιών.
Βασικά βήματα στοματικής υγιεινής
Για να διατηρήσουμε ένα υγιές στόμα, απαραίτητη είναι η καθημερινή, συστηματική στοματική υγιεινή με:
• Προσεκτικό βούρτσισμα δοντιών 2-3 φορές ημερησίως, μετά από κάθε γεύμα (με την οδοντόβουρτσα να έχει κλίση 45 μοίρες με κατεύθυνση προς τα ούλα), αλλά και βούρτσισμα της γλώσσας με την οδοντόβουρτσα ή με ειδικό καθαριστή γλώσσας. Η ράχη της γλώσσας, εξαιτίας των θηλών που είναι εγκατεστημένες, κυρίως στο οπίσθιο τριτημόριό της, διαμορφώνει μια πολύ εκτεταμένη επιφάνεια, η οποία παγιδεύει νεκρωμένα επιθηλιακά κύτταρα, λευκοκύτταρα και κατάλοιπα τροφίμων. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητο να τη βουρτσίζουμε όπως ακριβώς και τα δόντια.
• Χρήση προϊόντων στοματικής υγιεινής:
– Οδοντόκρεμα, προσαρμοσμένη όμως ανάλογα με τις ανάγκες του στόματος κάθε ατόμου – π.χ. χρειάζεται διαφορετική σε περίπτωση ευαισθησίας, αιμορραγίας ούλων, σε περίπτωση εγκύου ή ενός παιδιού, έτσι ώστε να έχει στοχευμένη δράση.
– Μεσοδόντια βουρτσάκια και καθαρισμός με νήμα, ιδιαίτερα αν τα δόντια είναι συνωστισμένα.
– Χρήση αντισηπτικών διαλυμάτων, μόνο εάν και όποτε ο οδοντίατρος το κρίνει απαραίτητο. Η χρήση των στοματικών διαλυμάτων χωρίς προηγούμενο βούρτσισμα δεν έχει αποτελέσματα, παρά μόνο πολύ πρόσκαιρα.
– Χρήση λεπτόρρευστης αντισηπτικής γέλης τοπικά, σχεδιασμένης για αποτελεσματικότερο καθαρισμό, αντιμικροβιακή προστασία, απομάκρυνση πλάκας και υπολειμμάτων τροφών από τα μεσοδόντια διαστήματα, ιδίως σε άτομα που φέρουν ορθοδοντικές και προσθετικές εργασίες.
– Θυμηθείτε να αλλάζετε τη οδοντόβουρτσά σας τακτικά, ώστε να είναι αποτελεσματική. Ιδανικά, κάθε τρεις ή τέσσερις μήνες.
Στη διατήρηση της στοματικής υγιεινής συμβάλλουν επίσης:
– Η άφθονη λήψη φρούτων και λαχανικών.
– Η αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ, αφού θεωρούνται υπεύθυνα για την κακοσμία, καθώς και κύριοι ένοχοι για τον καρκίνο του στόματος. Γι’ αυτό τον λόγο, είναι απαραίτητη η αυτο-εξέταση και ο έλεγχος παρειών (εσωτερικό στα μάγουλα), ούλων και γλώσσας.
– Η αποφυγή συχνής και αναίτιας λήψης φαρμάκων (π.χ. αντιβίωσης).
– Ο οδοντιατρικός έλεγχος (check-up) κάθε έξι μήνες.
Για να συνδυάσουμε ένα όμορφο χαμόγελο με ένα υγιές στόμα και, κατ’ επέκταση, ένα υγιές σώμα, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι κάθε στόμα αποτελεί ένα ξεχωριστό περιβάλλον με ευρύ φάσμα μικροοργανισμών, διαφορετικό σε κάθε άνθρωπο, που υπό φυσιολογικές συνθήκες βρίσκονται σε ισορροπία και το καθιστούν υγιές.
Τέλος, πολύ σημαντικούς παράγοντες για την καλή μας υγεία αποτελούν τόσο η διατροφή, όσο και η σωματική άσκηση. Με απλά λόγια, προσέχουμε για να έχουμε…
Μελλοντικές μελέτες αναμένεται να φέρουν ακόμη περισσότερα στοιχεία στο φως για τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στην αλληλοσύνδεση της στοματικής υγείας με τη γενικότερη υγεία.
Διαβάστε το άρθρο στο Plan the mag:
Στοματική Υγιεινή Φροντίζοντας την πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού